Anayasanın Bağlayıcılığı ve Üstünlüğü

Anayasanın Bağlayıcılığı ve Üstünlüğü İlkesi

Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır. Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz.

Kuvvetler Ayrılığı

Gerçekte egemenlik veya devlet kudreti tektir. Kuvvetler tek bir elde devlette toplanmıştır, kast edilen fonksiyonlar ayrılığıdır.

Fonksiyonlar Ayrılığı: Devlet iktidarının çeşitli fonksiyonların, devletin aralarında işbirliği bulunan değişik organlarınca yerine getirilmesidir. Yasama, Yürütme ve Yargı erkleri ( fonksiyonları ) parlamenter rejime uygun olarak ayrılmıştır.

1- Yasama Fonksiyonu ve Yasama İşlemleri

1982 Anayasasında Millet adına kanun koyma yetkisini yasama meclisi yerine getirir denilmek suretiyle anayasa koyucu yasa koyma yetkisinin TBMM ne ait olduğu ve devredilemeyeceğine hükmetmiştir. Yasama yetkisini, TBMM’nin kanun yapma ve parlamento kararları alma yetkisi olarak tanımlayabiliriz.

Yasama Yetkisinin Genelliği: Anayasaya aykırı olmamak kaydıyla her konunun yasama organınca dilenilen ölçüde ayrıntılı olarak düzenlenmesini ifade eder.

Yasama Yetkisinin İlkelliği (Asliliği): Yasama organının bir konuyu araya başka bir işlem girmeksizin düzenlemesidir.

Yasama İşlemleri

a. Kanun: Türk hukukunda kanunun maddi anlamda değil ancak şekli anlamda tanımlanabilir. Şekli anlamda kanun, TBMM tarafından kabul edilen genel, soyut objektif ve sürekli düzenleyici işlemlerdir.

b. Özel Nitelikli Kanunlar: Anayasamız kanun biçiminde yapılan bazı yasama işlemlerini taşıdıkları özel nitelikler sebebiyle özel bir görüşülme usulüne hatta özel bir hukuki statüye tabi tutmuştur. Bunlar bütçe ve kesin hesap kanunları ile milletlerarası antlaşmaların uygun bulunması hakkındaki kanunlardır.

• Bütçe Kanunu: Bütçe kanunun hukuki mahiyeti bakımından bir kural-işlem değil devlete ve diğer kamu tüzel kişilerine kamu harcamalarında bulunmak ve kamu gelirlerini toplamak konusunda belli bir süre için yetki veren bir şart-işlemdir. Anayasamızda bütçenin yıllık olması ilkesi kabul edilmiştir. Bütçe kanuna, bütçe ile ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamaz. Bütçe kanununu diğer kanunlardan ayıran bir özelliği ise Cumhurbaşkanı tarafından bir kere daha görüşülmek üzere TBMM’ye geri gönderilmesi hükmünün dışında tutulmuş olmasıdır.
• Kesin Hesap Kanunu: Bütçenin denetlenmesi gelirlerin toplanmasının ve harcamaların bütçeye uygun olarak gerçekleşip gerçekleşmediğinin araştırılmasını içerir. Bu denetleme kural olarak TBMM adına bir anayasal kuruluş olan Sayıştay tarafından yapılır. TBMM’nin bütçenin uygulanışı üzerindeki denetimi ise kesin hesap kanunu tasarılarını kabul etmek suretiyle olur. TBMM kesin hesap kanunu tasarılarını görüşüp kabul etmekle hükümeti ibra etmiş olur.
• Milletlerarası Antlaşmaların Uygun Bulunması: Anayasanın 104. maddesi, milletlerarası antlaşmaları onaylamak ve yayımlamak yetkisini Cumhurbaşkanı’nın görev ve yetkileri arasında saymaktadır. Ancak Cumhurbaşkanı’nın onay yetkisini kullanabilmesi, kural olarak, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlıdır.

c. Parlamento Kararları: TBMM’nin kanun dışındaki tüm işlemleridir. Parlamento kararları yargı denetimine tabi değildir. Ancak, yasama meclisi içtüzükleri ile yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına veya üyeliğin düşmesine ilişkin kararlar yargı denetimine tabi tutulmuştur. Yasama meclislerinin iç örgütlenişlerine ve çalışmalarına ilişkin kararlar parlamento kararlarının önemli bir bölümünü oluşturur.

Tüzük Nedir yazımızı okuyabilirsiniz.