TIR KONVANSİYONU GENEL BİLGİLER

Tır Konvansiyonu genel bilgiler

Tır Konvansiyonu Nedir?

Tır Konvansiyonun Orijinal Adı: CONVENTION DOUANIERE RELATIVE AU TRANSPORT INTERNATIONAL DE MARCHANDISES SO US LE COUVERT DE CARNETS TIR (CONVENTION TIR)

Tır Konvansiyonun İngilizce Adı: CONVENTION ON THE INTERNATIONAL TRANSPORT OF GOODS UNDER COVER OF TIR CARNETS (TIR CONVENTION, 1975)

Tır Konvansiyonun Türkçe Adı: TIR KARNELERİ HİMAYESİNDE ULUSLARARASI EŞYA TAŞINMASINA DAİR GÜMRÜK SÖZLEŞMESİ (TIR KONVANSİYONU)

Daha önce başarıyla uygulamaya konan Geçici TIR Sözleşmesi, teknolojideki gelişmeler ve sistemin işletilmesinde edinilen tecrübeler ışığında 1975 yılında revize edilmiş ve UNECE himayesinde düzenlenmiştir

TIR Transit Sisteminin temeli, 16 Haziran 1949 tarihinde yürürlüğe giren, ancak geçici nitelikte olan ve sadece az sayıda Avrupa ülkesini kapsayan biri ticari araçlara, diğeri ise karayoluyla yük taşımacılığına ilişkin olan iki adet BM AEK Konvansiyonu taslağına dayanmaktadır

Geçici TIR Sözleşmesi, teknolojideki gelişmeler ve sistemin işletilmesinde edinilen tecrübeler ışığında 1975 yılında revize edilmiş ve TIR Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair Gümrük Sözleşmesi (TIR Sözleşmesi), 1975 yılında Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) himayesinde düzenlenmiştir

TIR SİSTEMİNDE REFORM SÜRECİ

Politik değişimler, ticaret hacmi ve nakliyeci sayısında yaşanan artışla birlikte Konvansiyonun sağladığı kolaylıklardan suç örgütlerinin etmeye başlaması TIR İdari Komitesini, Haziran 1997’de bir dizi hükmü revize etmeye itmiştir.

TIR Revizyon Süreci

I. Safhada, kısa vadeli bir tedbir olarak, nihai safhasında her bir TIR transit işlemini on-line olarak denetleyecek olan, halen TIR transit prosedürünü kullanan 40’tan fazla ülkede faaliyette olan kapsamlı bir uluslararası EDI kontrol sistemi (SAFETIR) işler hale gelmiştir

II. Safha gümrük makamlarının, nakliyecilerin ve o tarihten bu yana uluslararası teminat sisteminin etkin örgütlenmesi ve işleyişinden de sorumlu hale gelmiş olan uluslararası kuruluşun yasal ve idari sorumluluklarını açıkça ve tartışmaya mahal vermeksizin ortaya koymakta ve işlem kapatma, sorgulama gibi konulardaki örnek uygulamalar ele alınmıştır

III. Safha Amacı bir yandan TIR sisteminin temel felsefesi ile birlikte yasal ve idari yapısının
korunması, diğer yandan TIR prosedürünün bilgisayarlı hale getirilmesi (e-TIR) olan ise halen devam
etmektedir

Seferler sırasında risk altındaki gümrük vergileri ve harçlarını güvence altına almak üzere, Konvansiyon kapsamında uluslararası bir terminal zinciri oluşturulmuştur. Günümüzdeki mevcut yegane teminat zinciri, Cenevre merkezli Uluslararası Kara Taşımacıları Birliği (IRU) tarafından yönetilmektedir.

TIR SİSTEMİNİN AMAÇLARI

TIR Sistemi uluslararası nakliyecilerin bir veya birden fazla ülkenin kara sahasından geçerken karşılaştıkları güçlükleri azaltmak, aynı zamanda gümrük idarelerine geleneksel ulusal prosedürlerin yerine uluslararası kontrol sistemlerinin kullanılması olanağını sunmak, her devletin malların taşınması esnasındaki olası vergi kayıplarını etkin olarak önlemek amacıyla tasarlanmış olup, özellikle Doğu ve Batı Avrupa, Avrupa ile Kuzey Afrika ve Türkiye, İran, Orta Doğu ve Orta Asya arasındaki taşımalarda önemli ölçüde verimlilik artışı ve maliyet tasarrufu bulunmaktadır. TIR transit hareketlerinin sayısı yılda 3 milyonun üzerine çıkmış olup bu rakam, Orta Avrupa’daki çoğu sınır geçişinde TIR Sistemi kapsamındaki tüm tır taşımalarının % 80’ine ulaşmış bulunmaktadır

TIR SİSTEMİNİN YASAL KAPSAM

Günümüzdeki mevcut yegane teminat zinciri, Cenevre merkezli Uluslararası Kara Taşımacılığı Birliği (lRU) tarafından yönetilmektedir

TIR Sistemi ayrıca seferin en az bir bölümü karayoluyla gerçekleştirilmek kaydıyla, demiryolu, iç su yolu ya da denizyolu ile konteynerler içinde taşınan mallar için de geçerlidir

TIR SİSTEMİNİN COĞRAFİ KAPSAMI

TIR Konvansiyonu ilk olarak sadece Avrupa taşımalarına yönelik olarak düzenlenmiş olup; kapsamı zamanla dünyadaki diğer bölgeler, Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Latin Amerika’yı ( Uruguay ve Şili) da içine alacak şekilde genişlemiştir. Bugün sistem, dünya çapında uygulanan yegane transit sistemi olup; akit taraf sayısı 64’e; sistemi uygulayan ülke sayısı ise 52’ye çıkmıştır

Bugün sistem, dünya çapında uygulanan yegane transit sistemi olup; akit taraf sayısı 64’e; sistemi uygulayan ülke sayısı ise 52’ye çıkmıştır

TIR SİSTEMİ KAPSAMINDAKİ ZORUNLULUK VE YÜKÜMLÜLÜKLER

TIR sistemi 5 temel zorunluluk ortaya koymaktadır

1. Malları emniyetli araç veya konteynerlerde taşınmalı,

2. Risk altındaki gümrük vergileri ve harçlar, sefer süresince uluslararası geçerliliği olan bir teminat kapsamında olmalı,

3. Mallara yükleme yapılan ülkeden (hareket ülkesi) itibaren kullanılmaya başlanan ve hareket, transit ve varış ülkelerinde bir gümrük kontrol belgesi işlevi gören, uluslararası geçerliliğe sahip bir Karne eşlik etmeli,

4. Hareket ülkesi gümrüğünde alınan gümrük kontrol tedbirleri transit ve varış ülkeleri tarafından da kabul edilmeli,

5. Ulusal kuruluşların TIR Karnesi düzenlemeleri ve gerçek ve tüzel kişilerin ise TIR karnelerini kullanmaları için TIR Prosedürüne kontrollü erişimi sağlanmalıdır

TIR Karnesi, TIR sisteminin idari belkemiğini oluşturmaktadır.

Uluslararası teminat sistemi çerçevesinde gümrük makamları ve kefil kuruluşun yanı sıra nakliyecilik sektöründeki diğer taraflar arasında yapılması gereken anlaşmaların kesin içeriği belirtilmemekte olup Konvansiyon hükümlerine uygun olması koşuluyla ilgili mercilerin takdirine bırakılmıştır

1999’da 9 üyeden oluşan TIR Yürütme Kurulu (TIRExB) kurulmuştur

TIR YÜRÜTME KURULU (TIREXB)

TIRExB’nin amacı TIR Konvansiyonunun uygulanmasında gümrük makamları arasında uluslararası işbirliğini artırmak ve TIR prosedürü ile uluslararası teminat sisteminin uygulanmasını denetlemek ve desteklemek üzere bir hükümetler arası organın kurulmasıdır. Kurul, Konvansiyona taraf ülkelerin hükümetleri tarafından seçilen 9 üyeden oluşur

TIRExB’nin görevleri arasında TIR Karnelerinin merkezi olarak basımı ve dağıtımının denetlenmesi, uluslararası teminat ve sigorta sisteminin işleyişinin gözetilmesi ve gümrük makamları ile diğer hükümet mercileri arasında istihbarat değişimin desteklenmesi gelmektedir

TIR SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİNDE TARAFLARA DÜŞEN SORUMLULUKLAR

A) HÜKÜMETLERİN SORUMLULUKLARI:

• TIR Konvansiyonunu ulusal yasal prosedürlere uygun olarak (örneğin; ulusal resmi gazetede
yayınlayarak) kabul etmek ve gereken hallerde ulusal düzenlemeleri ve idari talimatları Konvansiyon
hükümleri doğrultusunda modifiye etmek, tır konvansiyonu,

New York’taki BM Hukuk Bürosuna katılım belgesini teslim etmek,

Tır konvansiyonu , Ulusal kefil kuruluşu yetkilendirmek ve gümrük makamları ile ulusal kefil kuruluş arasında bir

taahhüt anlaşmasını imzalamak, TIR işlemlerini gerçekleştirmek üzere onaylanmış gümrük idarelerinin listesini yayınlamak, Gümrük memurlarını TIR gümrük prosedürlerini gerçekleştirmek üzere eğitmek, Karayolu araçları ve konteynerlerinin onaylanmasından sorumlu bir mercii oluşturmak ya da tayin

etmek, TIR Karnelerini kullanacak gerçek ya da tüzel kişileri yetkilendirmek,

B) ULUSAL KEFİL KURULUŞUN SORUMLULUKLARI:

Ulusal gümrük makamlarıyla bir taahhüt sözleşmesinin imzalanması,

Halen mevcut tek uluslararası teminat zincirini idare eden Uluslararası Kara Taşımacılığı Birliği (lRU) ile bir taahhüt sözleşmesinin imzalanması,

• Yükümlülükleri toplamını akit tarafların gümrük makamları lehine olacak şekilde bir sigorta şirketi, sigortacılar havuzu ya da finans kuruluşu ile birlikte karşılamak,

• TIR Karnesi talep eden nakliyeciler ile birlikte bir taahhüt bildirimi imzalamak (kefil kuruluş bir banka garantisi, bir peşinat ya da başka şekilde bir teminat talep edebilir),

TIR prosedürüne erişimi olan ya da erişim talep eden nakliyecilerin doğrulanması, TIR Karnelerinin yetkili nakliyecilere dağıtılması

C) NAKLİYECİNİN SORUMLULUKLARI (TIR KARNESİ SAHİBİ OLANLAR):

Ulusal kefil kuruluş ile (TIR Karnelerinin kullanımına yönelik koşulları öngören) Bir taahhüt bildiriminin imzalanması,

Ulusal kuruluş aracılığıyla yetkili mercilerden TIR Karnelerini kullanmak üzere izin alınması, Yetkili ulusal merciler tarafından karayolu araçları ya da konteynerler için verilecek onay belgelerinin alınması ve bu belgelerin gereken hallerde düzenli aralıklarla yenilenmesi, Karayolu araçlarına ve konteynerlere TIR plakasının takılması (Konvansiyonun 16. Maddesi)

D) ULUSLARARASI KARA TAŞIMACILIĞI BİRLİĞİNİN (lRU) SORUMLULUKLARI:

Ulusal kefil kuruluşun uluslararası sigorta havuzu tarafından kabulünün sağlanması,

Yeni kefil kuruluşun kabulüne ilişkin olarak tüm ulusal kefil kuruluşların ve ulusal gümrük makamlarının bilgilendirilmesi,

Ulusal kefil kuruluşlara TIR Karnelerinin düzenlenmesi,

TIR Karnesi ve teminat sisteminin yönetimi,

TIR İdari Komitesinin, TIR Yürütme Kurulunun (TIRExB) ve BM AEK Gümrük Meseleleri Çalışma Grubu (WP.30) ya da TIR İletişim Grubu gibi diğer yetkili devlet kuruluşlarının çalışmalarına katılım sağlanması.

TIR TRANSİT SİSTEMİNİN SAĞLADIĞI AVANTAJLAR

A) GÜMRÜK İDARELERİ VE ULUSAL EKONOMİ AÇISINDAN AVANTAJLAR

B) TAŞIMACILIK SEKTÖRÜ AÇISINDAN AVANTAJLAR

SAFETIR SİSTEMİ

SAFETIR Sistemi, TIR Karnelerinin düzenlenmesini ve kullanımını elektronik ortamda izlenmesini sağlayan bir kontrol sistemidir. Sistem uyarınca, TIR Karnesi kapsamında gerçekleştirilen bir taşımanın, varış gümrük idaresinde sonlandırılması elektronik ortamda teyit edilmekte ve TIR Karnesine işlenen bir gümrük kaşesi ile somutlaştırılan sonlandırma işleminin onaylanması geçerli kılınmaktadır. SAFETIR sayesinde usulsüzlükler daha çabuk tespit dilebilmekte ve gerekli tedbirler hızla alınabilmektedir

Sistemi güvence altına almak amacıyla IRU’nun geliştirdiği SAFETIR Sisteminde TIR Karnelerinin düzenlenmesi ve kullanımı elektronik ortamda izleniyor

TÜRKİYE VE TIR KONVANSİYONU

TIR Konvansiyonu Türkiye’de 1966 yılından bu yana uygulanmaktadır. Türkiye’deki kefil kuruluş Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğidir (TOBB). TIR Sistemi ülke çapında tek merkezden denetlenmektedir. Türk filosu. TIR Akit ülkeleri arasında en büyük filolardan biridir. Türkiye’de kullanımdaki toplam TIR Karnesi sayısının yaklaşık %12’si dolaşımdadır

SRC belgesi için…