TBMM’nin Kuruluşu

TBMM’nin Kuruluşu Kısaca

TBMM genel oyla seçilen 550 milletvekilinden oluşur. Seçimler 4 yılda bir yapılır, Meclis bu süre dolmadan seçimlerin yenilenmesine ( erken seçim ) karar verilebilir.

Milletvekillerinin Seçimi

Seçim Sistemi: Geniş anlamda seçim sistemi deyimi seçimlerle ilgili bütün unsurları mesela seçme ve seçilme yeterliliğini adaylığa ilişkin kuralları oy verme usullerini seçimlerin yönetim ve denetimini kapsar. Dar anlamda seçim sistemi ise seçmenlerce verilen oyların parlamento sandalyelerine dönüştürülmesinde uygulanan kurallar anlamına gelir.

Milletvekili seçilme yeterliliği: 25 yaşını dolduran ilkokul mezunu anayasada belirtilen suçlan işlememiş, askerlik görevini yapmış (erkekler için) her Türk vatandaşı milletvekili seçilme hakkını sahiptir. Seçimle ilgili işlemleri Yüksek Seçim Kurulu yapmakla görevlidir. Yüksek Seçim Kurulu yargı mensuplarından oluşur. Milletvekilleri seçildikten sonra TBMM de and içerler, milletvekilleri seçildikleri bölgenin veya kendilerini seçenlerin değil tüm milleti temsil eder.

Yasama Sorumsuzluğu ve Yasama Dokunulmazlığı: TBMM üyeleri, meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden Mecliste ileri sürdükleri düşüncelerden, o oturumdaki Başkanlık Divanı’nın teklifi üzerine başka türlü karar alınmadıkça bunları meclis dışında tekrarlamak ve açığa vurmaktan sorumlu tutulamazlar.

TBMM’nin Görev ve Yetkileri

Parlamenter bir rejim kuran 1982 Anayasası, TBMM ye parlamentoların sahip olduğu Kanun yapma, hükümeti denetleme ve hükümet bütçesini kabul etme yetkilerini vermiştir. TBMM’nin görev ve yetkileri genel olarak Anayasa md. 87 de sayılmıştır. Diğer maddelerle verilen yetkiler yanında TBMM’nin başlıca görevleri;

• Kanun yapmak,
• Hükümeti ve bakanları denetlemek,
• Belli konularda Bakanlar Kuruluna KHK çıkarma yetkisi vermek,
• Bütçe Kanununu görüşmek ve kabul etmek, Para Basılmasına ve Savaş İlan edilmesine karar vermek,
• Uluslararası Anlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak,
• Genel af çıkarmak vd.
• Hükümetin Denetlenmesi

Parlamentonun hükümet üzerindeki denetimin gerçekleştirilmesini sağlayan araçlara denetim yolları veya denetim araçları denilir.

Bunlar;

Soru; Başbakan veya bakanlardan bilgi istemek

Genel Görüşme; Toplumu ve devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun TBMM Genel

Kurulunda görüşülmesi, Meclis Araştırması; belli bir konuda bilgi edinmek için yapılan inceleme, Meclis Soruşturması; Başbakan ve bakanların görevleriyle ilgili cezai sorumlulukların araştırılması, Gensoru; Sadece gensoru hükümetin veya bir bakanın siyasal sorumluluğuna yol açabilir yani onun meclisçe görevden uzaklaştırılmasına imkân verir.