Uluslararası CMR Sözleşmesinden Doğan Sorumluluklar

Uluslararası Cmr Sözleşmesinden Doğan Sorumluluklar Nelerdir?

Taşımacılık firmaları, kendilerine taşınmak üzere teslim edilmiş olan malları taşırken çok büyük riskleri de yüklenmiş durumdadırlar. Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili hükümlerinde taşımacıların bu risklerden doğabilecek olası sorumlulukları tanımlanmakta ise de, günümüz koşullarında sorumlulukların sadece bir tarafa mal edilemeyeceği, gönderici ve alıcının da bir bütün içinde değerlendirilmesinin, gönderici-taşıyıcı– alıcı arasındaki ticari ilişkilerin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi yönünden yararlı olacağı açıktır.

Malların karayolu ile uluslararası nakliyatına ilişkin kurallar, “Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesi” ile düzenlenmiştir.

• Bu sözleşmenin esas amacı; karayolu ile eşya taşımacılığı ve ilgili taraflar arasındaki ilişkiyi, bu ilişkiler çerçevesinde ortaya çıkabilecek hak ve sorumlulukları tanımlamaktadır. Günümüzde Avrupa’da karayolu ile uluslararası eşya taşımacılığı konusunda gönderici– taşıyıcı–alıcı arasında doğan ihtilafların çözüme ulaştırılmasında bu anlaşma çok önemli rol oynamaktadır.

Karayolu Taşıma Kanunu’nda olduğu gibi CMR Sözleşmesi’ne göre de taşıyıcı, kendi personelinin ve taşımanın yapılabilmesi için hizmetlerinden yararlandığı diğer kişilerin davranışlarından, sanki bu davranışları kendisi yapmış gibi sorumludur. Gönderici sevk mektubunda yer alması gereken bilgileri eksiksiz ve doğru olarak bildirmelidir. Bu bilgilerden bir veya bir kaçında vuku bulacak olası eksik ve yanlışlıktan dolayı karşı karşıya kalınacak hasar, zarar, ziyan, kayıp ve yapılacak masraflardan gönderici sorumlu olacaktır.

Malların tesliminden önce tamamlanması gereken gümrük ve diğer formalitelerin yerine getirilmesi için gönderici gerekli belgeleri sevk mektubuna iliştirecek veya taşıyıcıya vererek talep ettiği bilgileri taşıyıcıya temin edecektir. Taşıyıcı bu belgelerle verilen malumatın doğruluğunu ve yeterliliğini incelemek zorunda değildir. Gönderici bu eksiklik veya yetersizlikten dolayı taşıyıcıya karşı sorumludur. Taşıyıcı malları teslim aldığı andan teslim edinceye kadar, bunların tamamen veya kısmen kaybından, meydana gelebilecek hasardan mesuldür. Ancak aşağıdaki durumlarda taşıyıcı sorumlu tutulamaz.

Taşıyıcının Sorumlu Olmayacağı Durumlar Şunlardır

• Eğer kayıp, hasar ve gecikme taşıyıcının hatasından değil de talep sahibinin verdiği talimattan malların özelliğinden veya taşıyıcının önlemesine imkân olmayan durumlardan ileri gelirse,
• Sevk mektubunda açıkça belirtildiği gibi açık taşıtların kullanılması halinde,
• Malların gönderici, alıcı veya bunlar adına hareket eden şahıslar tarafından alınması, taşınması, yüklenmesi, istif edilmesi ve boşaltılması,
• Malların kırılma, paslanma, çürüme, kuruma, akma, güve ve haşarattan zarar görmeye müsait olmasından,
• Sandık ve paketlerin üzerindeki marka veya numaraların yetersiz ve hatalı oluşu.
• Canlı hayvan nakli

Kayıp, hasar ve gecikmenin yukarıdaki sebeplerden meydana geldiğini ispat etmek taşıyıcıya düşer. Ancak yukarıdaki nedenlerin olması taşıyıcıyı her zaman haklı çıkarmaz. Örneğin: taşıma sözleşmesinde taşımanın rutubeti önleyen araçlarla yapılacağı belirtilmiş ve taşınan malzeme bundan kaynaklanan bir zarara uğramış ise taşıyıcı sorumlu tutulur.

Gönderici, taşıyıcıya tehlikeli mallar taşıttığında tehlikeli maddenin içeriğini ve gerekiyorsa alınacak tedbirleri bildirmek zorundadır. Eğer, taşıyıcıya tehlikeli madde taşıdığını bildirmedi ise bu mallar taşıyıcı tarafından her hangi bir zaman ve yerde boşaltılabilir. Bundan başka gönderici bu çeşit malların taşınması sırasında oluşan bütün masraf, zarar ve ziyandan sorumludur.

Eğer eşya aktarma yapılarak birden fazla taşımacı tarafından taşınacak ve bu durum da tek bir taşıma sözleşmesinde belirtilerek yapılıyor ise her bir taşımacı taşımanın tüm safhasından sorumludur.

Taşıyıcı Teslim Aldığı Mallarda Şu Hususları Kontrol Etmelidir

• Parça sayısı ve sevk mektubuna uygunluğu,
• Malların ambalajlarının görünüşteki durumu,
• Malların tesliminden önce tamamlanması gereken gümrük ve diğer formalitelerin yerine getirilmesi için gönderici gerekli belgeleri sevk mektubuna iliştirecek veya taşıyıcıya vererek talep ettiği bilgileri taşıyıcıya temin edecektir. Gönderici bu eksiklik veya yetersizlikten dolayı taşıyıcıya karşı sorumludur.
• Taşıyıcı, talimat talebi dolayısı ile yaptığı masraflarla bu talimatı yerine getirmenin gerektiği masrafları geri alma hakkına sahiptir. Ancak masrafların kendi kusur ve ihmali yüzünden yapılmamış olması gerekir.
• Mallar çabuk bozulan cinsten ve depo masrafları malların değerinin üzerinde ise taşıyıcı bu malları tasarruf etme hakkına haiz şahıstan talimat beklemeden onları satabilir.
• Taşıyıcı malları teslim aldığı andan teslim edinceye kadar, bunların tamamen veya kısmen kaybından, meydana gelebilecek hasardan mesuldür.

Malların Hukuken Kayıp Sayılması

Mallar kararlaştırılan zaman süresi içinde teslim edilmemiş ise veya kararlaştırılmış bir zaman süresi yok ise kararlaştırılan zaman süresini müteakip 30 gün, kararlaştırılan zaman yok ise taşıyıcının malları almasından sonra 60 gün içinde teslimat gerçekleştirilmediği takdirde malların kaybolduğu kabul edilecektir. Taşıyıcı malların kısmen veya tamama kaybolmasından dolayı tazminat ödemekle yükümlü olduğundan bu tazminat mallara taşınmak üzere kabul edildiği yer ve zamanki kıymetine göre hesaplanır.

Eğer mallar taşıma mukavelesi gereği tahsil edilmesi gereken ödeme yapılmadan alıcıya teslim edilmiş ise taşıyıcı göndericiye tazminat ödemekle yükümlüdür. Kaybolma, hasar ve kararlaştırılan zaman süresinin aşılması halinde gönderici, teslim süresini aşan günler için ödenecek özel faiz miktarını tayin eder ve bunu sevk mektubuna yazar.

Tazminat, noksan olan brüt ağırlığın beher kilogramı için 8.33 SDR’yi geçemez. SDR : Special Drawing Rights (özel Çekim Hakkı)

16.12.2008 itibariyle: 1 SDR = 1.53478$

= 2,4044 TL

8.33 SDR = 19,99 TL (20 TL)

Alıcı, taşıyıcı ile beraber durumlarını kontrol etmeden, zarar, ziyan ve hasarın açıkça görüldüğü hallerde teslim anında, açıkça görülmediği hallerde teslimden 7 gün içinde durumu nakliyeciye bildirmeden malları teslim alırsa, malları sevk mektubuna uygun bir şekilde aldığına delil teşkil edecektir.

CMR Sözleşmesine taraf olan ülkelerin sayısı 56’ya yükselmiştir. (Arnavutluk, Ermenistan, Avusturya, Azerbaycan, Belarus, Belçika, Bosna Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Gürcistan, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İran, İrlanda, İtalya, Ürdün, Kazakistan, Kırgızistan, Letonya, Litvanya, Lübnan, Lüxemburg, Malta, Mongolya, Karadağ, Fas, Hollanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Moldova, Romanya, Rusya Federasyonu, Sırbistan, Slovakya, Slovenya, İspanya, İsveç, İsviçre, Suriye, Arabistan, Tacikistan, Makedonya, Tunus, Türkiye, Türkmenistan, Ukrayna, İngiltere, Özbekistan.)

Zamanaşımı

Bu Kanuna göre yapılan sorumluluk sigortası sözleşmelerinden doğan her türlü tazminat davası, hak sahibinin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl ve her halde zarara neden olan olay tarihinden itibaren 10 yıl sonra zamanaşımına uğrar. Dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğmakta ve 765 sayılı Türk Ceza Kanununda bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmekte ise tazminat davasında bu ceza zamanaşımı uygulanır.

Sorumlu kişi hakkındaki zamanaşımını kesen sebepler, sigorta şirketi hakkında da uygulanır. Sigorta şirketi hakkında zamanaşımını kesen sebepler sorumlu kişi hakkında da uygulanır. Sorumluluk sigortasında tazminat yükümlülerinin birbirlerine karşı rücu haklan kendi yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdikleri ve rücu edilecek kimseyi öğrendikleri günden başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar.

Yetkili Mahkeme ve İcra Daireleri

Sigorta sözleşmesinden doğan anlaşmazlıklar, tazminat ve rücu talepleri nedeni ile açılacak davalarda ve icra takiplerinde yetkili mahkeme veya icra daireleri; sigorta şirketinin veya şubesinin, sigorta sözleşmesini yapan acentenin, sigortalının, hak sahibinin, rücu edilenin ikametgâhındaki veya zarara yol açan olayın meydana geldiği yerdeki mahkeme ve icra daireleridir.