TAŞIMA SÖZLEŞMELERİ

Taşıma Sözleşmesi Nedir?

Incoterms kuralları çerçevesinde taraflar arasında yapılan ve nakliyecinin malı ücret karşılığında bir yerden başka bir yere taşımayı üstlendiği sözleşmedir. Ülkemizde taşıma sözleşmeleri uluslar arası anlaşmalara bağlı olarak Medeni kanun ve Borçlar kanunu ile Ticaret hukuku çerçevesinde hizmet sözleşmesi kapsamında düzenlenmiştir.

Taşıma sözleşmelerinde içerik ve biçim olarak, taraflar, taşınacak mal ile ilgili bilgiler, paket adedi, brüt ağırlığı, taşıyacak araç, yükleme ve boşaltma yeri ve yükleme tarihi bulunur.

1. Taşıma Sözleşmesi Türleri

Taşıma sözleşmesinin adları ve taşıma biçimleri taşımacılık türlerine, araçlarına ve nakliyecilerine göre değişmektedir.

a) Taşıma sözleşmelerinin taşıma türlerine göre olan adlandırmaları şunlardır;

Denizyolu Taşımalarında: Ocean Bill of Lading (B/L)/Deniz Konşimentosu (1) Demiryolu Taşımalarında: Railway Bill (RWB)/Demiryolu Taşıma Senedi (2) Karayolu Taşımalarında: Truck Bill of Lading veya CMR/Karayolu Taşıma Senedi (3) Havayolu Taşımalarında: Airway Bill (AWB)/Havayolu Taşıma Senedi (4)

b) Nakliyeci Birlikleri Uluslararası Federasyonu (FIATA-International Federation of Freight
Forwarders Associations) ile nakliyeciler tarafından düzenlenen diğer taşıma sözleşmelerinin adları
şunlardır;

FCR: Forwarders Certificate of Receipt/Nakliyecinin mal teslim alma belgesi (5)

FCT: Forwarders Certificate of Transport/Nakliyecinin eşya taşıma belgesi (6)

FBL: FIATA Negotiable Combined Transport Bill of Lading/FIATA ciro edilebilir karma taşıma

konşimentosu (7)

FWR: FIATA Warehouse Receipt/FIATA Ambarlama Belgesi (8)

TBL: Trough Bill of Lading/Konşimento (9)

2. Taşıma Sözleşmelerinin Kapsamı

Bir taşıma sözleşmesinde aşağıda belirtilen bölümlerin bulunması gereklidir:

2.1. Taşıma Sözleşmesinin Tarafları

a) Gönderen: Taşıma sözleşmesinin taşıyıcı karşısındaki tarafını oluşturan, malın sahibi olması gerekmeyen ve sözleşmeyi kendi adına yapan kişidir.

b) Taşıyıcı: Taşımacılık işini meslek edinmiş olan, taşıt sahibi olup olmaması önemli olmayan ve bir ücret karşılığı taşıma işini üstlenmiş olan kişidir. Taşıyıcı, taşıma işini ara taşıyıcılara (taşeronlara) devredebilir.

2.2. Taşıma Sözleşmesi İle İlgili Diğer Kişiler

a) Gönderilen: Taşıma senedinde gönderenin emrine göre, taşınan malın, yolculuk sonunda teslim edileceği belirtilen kişidir. Hukuken “kıymetli evrak” niteliğinde olan “Taşıma Senedi”nin bir asıl nüshasının gönderilen tarafından taşıyıcıya teslimi ile eşyanın taşıma işlemi sona erer ve taşıyıcı ücrete hak kazanır.

b) Taşınacak Malın Sahipleri: Gönderilen kişi (ya da kurum), her zaman mal sahibi olmayabilir. Mal, satış sözleşmesi veya akreditife göre banka adına veya göndericinin temsilcisine gönderilebilir. Bu tür durumlarda teslimdeki malın sahibi “Final Consignee” tabir edilen “Son Alıcı” kısmında gösterilir.

c) Bildirimin Yapılacağı Taraf (Notify): Dış Ticaret Taşıma Sözleşmelerinde “Notify” bölümü; Alıcının başkasının gönderilen olarak belirtilmesi halinde, mal sahibini; Mal sahibini, alıcının kendisini gönderilen olarak belirtmesi halinde temsilcisini gösterir. Alıcı veya bildirim yapılacak taraf olarak gösterilecek kişiler, akreditif mektubu veya satış kontratına uygun olmalıdır.

2.3. Taşınacak Mal

a) Malın Tanıtıcı İşaretleri: Taşıma sırasında, yapılacak aktarmalarda ve varış yerinde, malı tanımak
için alıcı, malın veya paketinin üzerine tanıtıcı marka ve numara konulmasını satıcıdan isteyebilir.

Malın ya da paketinin üzerine satıcı tarafından konulan marka, genellikle satıcının adı veya işareti ile alıcının adı veya işaretini, varış yerini, kullanım yerini ve akreditif numarasını gösterir.

Söz konusu malın veya paketinin üzerine satıcı tarafından konulan numara, gönderinin kaç kap olduğunu gösterir.

b) Malın Kap Adedi: Taşıma senedinin en önemli bölümü, göndericinin, taşıyıcıya nakledilmek üzere
kaç parça malı veya paketi teslim ettiğini gösteren bölümüdür.

Malın kap adedi, her elleçlemede tek başına hareket eden mal veya onun paketidir.

c) Malın Tarifi (Tanımı): Taşıma senedinin diğer bir önemli bölümü, alıcının satıcıdan satış
sözleşmesi veya akreditife göre aldığını belirttiği malın tarifini gösteren bölümdür. Bu bölüme, satış
sözleşmesinde veya akreditifte belirtilen eşyanın tam adının yazılması ve kısa tanımının yapılması
gerekmektedir.

d) Malın Ağırlığı: Taşıma senedinin önemli bir bölümü de, gönderenin taşıyıcıya teslim ettiği malın ya da paketinin brüt ağırlığını gösteren bölümdür. Malın ağırlığı, nakliyecinin taşıyacağı ağırlıktır. Malın niteliğine göre firesi varsa, fire oranı taşıma sözleşmesinde gösterilmelidir. Taşıyıcı navlununu, taşıma şekline göre ve malın brüt ve/veya hacmini temel alarak hesaplar.

e) Malın Hacmi: Taşınacak malın veya paketin, boyunun, eninin ve yüksekliğinin çarpılması ile bulunan mal hacmi, malın araçta kaplayacağı bölümü gösterir. Malın hacmi, taşıma fiyatının hacim üzerinden belirlediği suyolu taşımalarında önemlidir.

2.4. Taşıma Türü ve Aracının Adı

Malın taşıma türü ve taşımayı yapacak olan araç veya araçların cinsi ve adı taşıma senedinde belirtilmektedir. Taşıma senedinde taşıma biçimlerine göre; Demiryolu taşımalarında vagon numarası; Karayolu taşımalarında kamyon ya da römorkun plaka numarası; Denizyolu taşımalarında geminin adı (bazı hallerde bayrağı) ve Havayolu taşımalarında ilgili uçak şirketi ve konşimento numarası gösterilmektedir.

2.5. Malın Çıkış, Aktarma ve Varış Yerleri

İlgili belgeler ile:

• Gönderenin, nakliyeciye malı teslim ettiği yeri, çıkış/yükleme yerini belirtir;
• Taşınan malın, nakliyat sırasında araç değiştirmesi halinde aktarmanın yeri taşıma senedinde yer almalıdır;

almalıdır;

• Nakliyatçı, varış noktasında malı teslim ederek navlun ödemesine hak kazanır.

Taşıma Sözleşmesi Tarih ve Numarası ile Düzenlenme Tarihi

Taşıma senedinde taşıma sözleşmesinin yapıldığı tarih ile sözleşme numarası ve taşıma senedinin düzenlendiği tarih ayrı bölümlerde gösterilir.

• İlginizi Çekebilir: Üdy Belgesi

2.7. Taşıma Sözleşmesinin Nüshaları

Taşıma sözleşmelerinin kaç nüsha olarak düzenleneceği genellikle ilgili malın satış sözleşmelerinde veya akreditiflerde belirtilmektedir. Taşıma senetleri genellikle taşıma biçimine göre 1–3 asıl, 7–9 suret olarak düzenlenmektedir.

2.8. Taşıma Ücreti

Malın taşıma ücreti, gönderilenin ücreti ödeyeceği hallerde, taşıma senedi üzerinde yer almaktadır. Demiryolu ve havayolu taşımalarında taşıma ücreti, taşıma sisteminin gereği olarak taşıma senedinde belirtilmektedir.